Ung thư da là gì? Nguyên nhân và dấu hiệu của bệnh như thế nào? Hiện chưa có hướng dẫn sàng lọc chung về bệnh, hầu hết mọi người cần dựa vào việc nhận ra các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh để phát hiện sớm nhất có thể. Việc nhận biết sớm sẽ giúp tăng tỷ lệ điều trị bệnh. Sau đây là tổng quan về bệnh bạn nên biết.
Ung thư da là gì?
Ung thư da là sự phát triển bất thường của các tế bào da; thường phát triển nhất trên da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Những dạng ung thư phổ biến này cũng có thể xảy ra ở những vùng da của bạn không tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.
Ung thư da: Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị
Bệnh hay gặp ở người da trắng, chủ yếu ở người già, nam nhiều hơn nữ. Bệnh thường xuất hiện ở vùng da hở với tỷ lệ 90% ở vùng đầu mặt cổ. Tỉ lệ mắc bệnh ở Việt Nam vào khoảng 2,9-4,5/100.000 dân.
Các loại ung thư da
Có 3 loại chính:
- Ung thư biểu mô tế bào đáy;
- Ung thư biểu mô tế bào vảy;
- Ung thư các tuyến phụ thuộc da.
Ung thư biểu mô tế bào đáy
Là một loại ung thư bắt đầu ở phần dưới của lớp biểu bì (lớp ngoài cùng của da). Nó thường xuất hiện dưới dạng một vết sưng nhỏ màu trắng hoặc màu thịt phát triển chậm và có thể chảy máu.
Ung thư tế bào đáy thường được tìm thấy trên các khu vực của cơ thể tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Ung thư tế bào đáy hiếm khi di căn đến các bộ phận khác của cơ thể. Một dạng ung thư da phổ biến.
Ung thư biểu mô tế bào vảy
Là một loại ung thư bắt đầu trong các tế bào hình thành lớp biểu bì (lớp ngoài cùng của da). Nó thường xảy ra trên các khu vực của da đã tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Tại những khu vực này bao gồm: mặt, tai, môi dưới, cổ, cánh tay hoặc mu bàn tay.
Nó cũng có thể xảy ra trên các khu vực của da bị bỏng hoặc tiếp xúc với hóa chất, bức xạ. Ung thư biểu mô tế bào vảy của da có thể xuất hiện dưới dạng vết sưng đỏ, vết đỏ có vảy, vết loét mở hoặc mụn cóc có thể dễ vỡ hoặc chảy máu. Ung thư biểu mô tế bào vảy của da không lan rộng thường có thể được chữa khỏi.
Ung thư các tuyến phụ thuộc da
Ung thư tuyến phụ thuộc da là một loại ung thư da, xuất phát từ tế bào của tuyến mồ hôi, tuyến bã. Vị trí hay gặp là ở da đầu, vùng nách, vùng hông, tầng sinh môn. U thường xâm lấn dưới da nên hay nhầm với ung thư phần mềm.
Bệnh tiến triển nhanh, di căn sớm vào hạch vùng và di căn xa. Chẩn đoán xác định bằng sinh thiết kim lớn và sinh thiết kim mở.
Nguyên nhân ung thư da
Những nguyên nhân chủ yếu:
- Làn da trắng: Bất cứ ai, bất kể màu da, đều có thể bị bệnh. Tuy nhiên, có ít sắc tố (melanin) trong da giúp bảo vệ ít hơn khỏi tác hại của bức xạ UV. Bạn có nhiều khả năng bị hơn là một người có làn da tối màu.
- Có một hoặc nhiều vết cháy nắng khi còn nhỏ hoặc thiếu niên làm tăng nguy cơ phát triển bệnh khi trưởng thành. Cháy nắng ở tuổi trưởng thành cũng là một yếu tố nguy cơ.
- Phơi nắng quá nhiều: Dành thời gian đáng kể dưới ánh mặt trời đều có thể bị mắc bệnh; đặc biệt là nếu da không được bảo vệ bởi kem chống nắng hoặc quần áo.
- Người có nhiều nốt ruồi: Những người có nhiều nốt ruồi hoặc nốt ruồi bất thường có nguy cơ mắc bệnh. Những nốt ruồi bất thường này trông không đều và thường lớn hơn nốt ruồi bình thường; chúng có nhiều khả năng trở thành ung thư.
- Tổn thương da tiền ung thư: Có tổn thương da được gọi là keratoses tím có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh. Chúng thường xuất hiện dưới dạng các mảng sần sùi, có vảy có màu từ nâu đến hồng đậm. Chúng phổ biến nhất trên mặt, đầu và tay.
- Tiền sử gia đình:. Nếu một trong hai cha mẹ hoặc anh chị em của bạn bị ung thư da, bạn có thể tăng nguy cơ mắc bệnh.
- Một hệ thống miễn dịch yếu: những người có hệ miễn dịch yếu có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Điều này bao gồm những người nhiễm HIV / AIDS và những người dùng thuốc ức chế miễn dịch sau khi cấy ghép nội tạng.
- Tiếp xúc nhiều với bức xạ: những người được điều trị bức xạ cho các tình trạng da như eczema và mụn trứng cá có thể tăng nguy cơ của bệnh đặc biệt là ung thư biểu mô tế bào đáy.
- Tiếp xúc với hóa chất độc hại: Tiếp xúc với một số chất, chẳng hạn như: thuốc diệt cỏ, nhựa than đá,… Có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời là tác nhân chủ yếu
Dấu hiệu, triệu chứng ung thư da
Bệnh không giống nhau hoàn toàn và chúng có thể không gây ra nhiều triệu chứng. Tuy nhiên, những thay đổi bất thường cho làn da của bạn có thể là một dấu hiệu cảnh báo cho các loại ung thư khác nhau. Cảnh giác với những thay đổi trên da của bạn có thể giúp bạn chẩn đoán sớm hơn.
Dấu hiệu ung thư da giai đoạn đầu
- Tổn thương da: Nốt ruồi mới, tăng trưởng bất thường, vết sưng, đau, vảy hoặc đốm đen phát triển và không biến mất.
- Bất đối xứng: Hai nửa của tổn thương hoặc nốt ruồi không đều hoặc giống hệt nhau.
- Màu sắc: Điểm này có màu khác thường, chẳng hạn như trắng, hồng, đen, xanh hoặc đỏ.
- Đường kính: Điểm lớn hơn một phần tư inch, hoặc khoảng kích thước của một cục tẩy bút chì.
- Tiến triển: Bạn có thể phát hiện ra rằng nốt ruồi đang thay đổi kích thước, màu sắc hoặc hình dạng.
Một số dấu hiệu của bệnh thường được bắt gặp
Triệu chứng ung thư da giai đoạn cuối
- Da ngứa ngáy, đau rát rất khó chịu.
- Các nốt ruồi, đốm nâu sậm trên da có thể bị sần sùi, lở loét, sưng phù, viêm nhiễm và có mủ.
- Nốt ruồi bị chảy máu, đóng vảy, bong tróc vảy.
- Hạch bạch huyết sưng to.
- Các tế bào ung thư di căn vào xương, não, phổi, dạ dày, gan… và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như đau nhức xương, thiếu máu, cơ thể suy nhược…
- bệnh có thể lan sang hốc mắt, cạnh hộp sọ…
- Các nốt ruồi hoặc đốm nâu ung thư trên da ở giai đoạn cuối thường lan rộng và có kích thước giao động từ 3 – 6cm.
- Khi gặp các dấu hiệu trên chứng tỏ bệnh đã chuyển sang giai đoạn cuối. Lúc này bạn không thể chủ quan mà phải đến gặp bác sĩ ngay để được hỗ trợ điều trị kịp thời.
Một số dấu hiệu đặc trưng của từng loại ung thư da:
Ngoài ra tùy vào loại bệnh ung thư mà có một số dấu hiệu, triệu chứng đặc trưng riêng như:
Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư biểu mô tế bào đáy bao gồm:
- Xuất hiện một vết sưng màu hồng, đỏ, ngọc trai hoặc mờ.
- Tăng trưởng hoặc tổn thương da hồng hào với các đường viền nổi lên bị vỡ ở trung tâm.
- Tăng các mảng da đỏ có thể đóng vảy hoặc ngứa , nhưng thường không đau.
- Một vùng màu trắng, vàng hoặc sáp với đường viền được xác định kém có thể giống với vết sẹo.
Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư biểu mô tế bào vảy bao gồm:
- Các mảng đỏ dai dẳng, có vảy với các đường viền không đều có thể dễ dàng chảy máu.
- Vết thương hở không biến mất trong nhiều tuần.
- Một sự tăng trưởng với bề mặt gồ ghề được thụt vào giữa.
- Tăng trưởng giống như mụn cóc.
Ung thư các tuyến phụ thuộc da:
- Vị trí xuất hiện thường ở dưới mặt da, đẩy lồi da lên cao, dễ nhầm ung thư phần mềm.
- Khối u chắc, dính, di động hạn chế kèm nề đỏ và đau.
Chẩn đoán ung thư da như thế nào?
Để chẩn đoán bệnh. Đầu tiên, bác sĩ tiến hành khám lâm sàng bằng cách sử dụng kính lúp để quan sát vùng da bị tổn thương. Sau đó, có thể người bệnh sẽ được chỉ định làm thêm các xét nghiệm để chẩn đoán bệnh cần thiết như:
- Chụp X-quang: giúp phát hiện và đánh giá mức độ xâm lấn của khối u.
- Sinh thiết: là một thủ thuật tiểu phẫu trong đó một phần hoặc toàn bộ khối u được cắt bỏ để có thể nghiên cứu dưới kính hiển vi. Sinh thiết cho phép bác sĩ da liễu hoặc bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ xác định loại bệnh ung thư của bạn; liệu có bất kỳ cơ hội nào nó lan sang các bộ phận khác trên cơ thể bạn không.
Sing thiết da là phương pháp chẩn đoán chuẩn nhất về bệnh ung thư da
Các giai đoạn ung thư da
Ung thư da giai đoạn đầu (giai đoạn 1)
- Ở giai đoạn này bệnh hình thành. Khối u không lớn hơn 2cm ở điểm rộng nhất của nó và có thể có một tính năng có nguy cơ cao.
- Da của người bệnh có thể bị ngứa ngáy và đau rát như bị nổi ban đỏ.
- Khối u trên da có thể bị lở loét, chảy máu hoặc có mủ viêm nhiễm.
Ung thư da giai đoạn 2
- Ở giai đoạn 2 của ung thư, sẽ có các biểu hiện như: khối u lớn hơn 2cm ở điểm rộng nhất của nó.
- Bất kỳ kích thước nào và có hai hoặc nhiều hơn các tính năng có nguy cơ cao.
- Người bệnh có thể bị đau nhức xương, đau dạ dày, đau đầu, khó thở… do các tế bào ung thư da đã di căn vào các cơ quan nội tạng.
- Cơ thể người bệnh luôn trong tình trạng yếu ớt, sức khỏe suy giảm do sự tác động cảu các tế bào ung thư đến cơ thể.
Ung thư da giai đoạn 3
- Các khối u lớn hơn 4cm và đã lan sang các mô bao gồm các dây thần kinh dưới lớp hạ bì, và có thể thấp hơn dưới da mô.
- Một số xét nghiệm khối u đã lây lan đến xương.
Ung thư da giai đoạn cuối, di căn (giai đoạn 4)
- Giai đoạn IV là một dấu hiệu cho thấy bệnh lan rộng ra khỏi khối u nguyên phát và xuất hiện ở các hạch bạch huyết, các cơ quan hoặc mô ở xa vị trí ban đầu.
Phương pháp điều trị ung thư da
Các phương pháp thường được dùng để điều trị như:
1. Phẫu thuật
Loại điều trị này có thể phù hợp với bất kỳ loại ung thư nào. Bác sĩ của bạn cắt bỏ (cắt bỏ) mô ung thư và rìa xung quanh của làn da khỏe mạnh. Loại bỏ cả phần da bình thường xung quanh khối u. Có thể được khuyến nghị trong một số trường hợp.
Phẩu thuật cắt bỏ phù hợp với mọi loại ung thư da hiện nay
2. Xạ trị
Xạ trị sử dụng các chùm năng lượng mạnh, như tia X; để tiêu diệt các tế bào ung thư. Xạ trị có thể là một lựa chọn khi ung thư không thể loại bỏ hoàn toàn trong quá trình phẫu thuật.
3. Hóa trị
Trong hóa trị liệu, thuốc được sử dụng để tiêu diệt các tế bào ung thư. Đối với bệnh ung thư giới hạn ở lớp trên cùng của da; kem hoặc kem có chứa chất chống ung thư có thể được bôi trực tiếp lên da. Hóa trị liệu toàn thân có thể được sử dụng để điều trị bệnh đã lan sang các bộ phận khác của cơ thể.
4. Phẫu thuật Mohs.
Thủ tục này dành cho bệnh lớn hơn, tái phát hoặc khó điều trị, có thể bao gồm cả ung thư biểu mô tế bào đáy và tế bào vảy. Nó thường được sử dụng ở những nơi cần thiết để bảo tồn càng nhiều da càng tốt, chẳng hạn như trên mũi.
5. Điều trị nạo và điện cực hoặc liệu pháp áp lạnh.
Sau khi loại bỏ hầu hết sự tăng trưởng, bác sĩ sẽ loại bỏ các lớp tế bào ung thư bằng cách sử dụng một thiết bị có lưỡi tròn (curet). Một kim điện phá hủy bất kỳ tế bào ung thư còn lại. Trong một biến thể của quy trình này; nitơ lỏng có thể được sử dụng để đóng băng cơ sở và các cạnh của khu vực được xử lý.
6. Thuốc điều trị ung thư da
Trong trường hợp ung thư biểu mô tế bào đáy bề mặt, một số loại kem, gel và dung dịch có thể được sử dụng, bao gồm imiquimod ( Aldara ); hoạt động bằng cách kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể khiến nó sản sinh ra interferon tấn công ung thư và fluorouracil ( 5-FU), một loại thuốc hóa trị.
Phương pháp phòng ngừa ung thư da
Để giảm nguy cơ bệnh, tránh để da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời và các nguồn bức xạ tia cực tím khác trong thời gian dài. Ví dụ:
- Tránh giường tắm nắng và đèn mặt trời.
- Tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời khi mặt trời mạnh nhất; từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều, bằng cách ở trong nhà hoặc trong bóng râm trong những khoảng thời gian đó.
- Thoa kem chống nắng và son dưỡng môi có chỉ số chống nắng (SPF) từ 30 trở lên; cho bất kỳ vùng da nào tiếp xúc ít nhất 30 phút trước khi ra ngoài trời và bôi lại thường xuyên.
- Đội một chiếc mũ rộng vành và các loại vải khô, tối, dệt chặt khi bạn ra ngoài vào ban ngày.
- Đeo kính râm có khả năng bảo vệ 100% UVB và UVA.
- Điều quan trọng nữa là thường xuyên kiểm tra làn da của bạn để biết những thay đổi như sự tăng trưởng hoặc đốm mới. Hãy cho bác sĩ của bạn nếu bạn nhận thấy bất cứ điều gì đáng ngờ.
Những câu hỏi thường gặp liên quan đến ung thư da
Ung thư da có bị lây không?
Hiện chưa có bằng chứng cho thấy bệnh có thể lây lan từ người sang người. Các nguyên nhân chủ yếu từ:
- Thường xuyên các tia tử ngoại UV trong ánh nắng mặt trời;
- Tiếp xúc nhiều với tia phóng xạ;
- Do các bệnh lý về da tồn tại từ trước, như: bỏng, bị viêm nhiễm trong thời gian dài
- Yếu tố di truyền;
- Tiếp xúc với một số hóa chất gây ung thư: nhựa đường, nhựa than đá, dầu nhờn, thuốc trừ sâu diệt cỏ…
Ung thư da sống được bao lâu?
Trường hợp bệnh ở giai đoạn sớm thì có tiên lượng tốt và thời gian sống sẽ dài hơn. Cụ thể, bệnh nếu được chữa trị kịp thời thì hơn 90% người bệnh có khả năng sống thêm ít nhất 5 năm.
Ngược lại, khi phát hiện muộn vào giai đoạn di căn thì người bệnh chỉ có thể sống thêm thời gian rất ngắn; thường là một vài năm tùy theo thể trạng. Tỷ lệ chữa khỏi lúc này cũng rất thấp, chỉ khoảng 20 – 40%.
Ung thư da tế bào đáy có nguy hiểm không?
Ung thư biểu mô tế bào đáy tiến triển chậm, tổn thương có thể lan rộng; xâm lấn tổ chức xung quanh gây biến dạng và làm rối loạn chức năng của một số cơ quan bộ phận như mũi; miệng và mắt. Nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời cắt bỏ rộng thương tổn, bệnh sẽ không có những nguy hiểm đáng kể.
Xét nghiệm máu có biết được ung thư da không?
Xét nghiệm máu không nhận biết được bệnh, phương pháp chẩn đoán ung thư chuẩn xác nhất hiện nay là sinh thiết gan.
Ung thư da hắc tố có chữa được không?
Ung thư hắc tố có chữa được không? Bệnh có thể chữa khỏi thành công nếu được chẩn đoán và điều trị sớm.
Cách điều trị ung thư hắc tố da phụ thuộc và giai đoạn và thể trạng của bệnh nhân.
Nguồn tham khảo:
Nguồn mayoclinic.org bài viết Skin cancer - Symptoms and causes - Mayo Clinic: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/skin-cancer/symptoms-causes/syc-20377605 , cập nhật ngày 17/02/2017.
Nguồn wikipedia.org bài viết Skin cancer – Wikipedia : https://en.wikipedia.org/wiki/Skin_cancer , cập nhật ngày 17/02/2017.
Nguồn cancer.org bài viết Skin Cancer | Skin Cancer Facts | Common Skin Cancer Types: https://www.cancer.org/cancer/skin-cancer.html , cập nhật ngày 17/02/2017.
Nguồn uy tín Canets.com bài viết Ung thư da: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị: https://canets.com/ung-thu-da/ , cập nhật ngày 17/02/2017.
